สติ๊กเกอร์ 1 ดวงมีกี่ชั้น? เจาะลึกโครงสร้างสติ๊กเกอร์ เชิงเทคนิค

สติ๊กเกอร์มีกี่ชั้น? มาเรียนรู้โครงสร้างสติ๊กเกอร์ 5 ชั้น (Label Anatomy) รู้จัก Face Stock , ชั้นกาว และ Liner สติ๊กเกอร์ คืออะไร ทำหน้าที่อะไร

Key Takeaway

• สติ๊กเกอร์ไม่ได้มีแค่เนื้อสติ๊กเกอร์กับกาว แต่มันคือวัสดุประกอบ (Laminate) เชิงวิศวกรรมที่ซับซ้อน ซึ่งมีอย่างน้อย 5 ชั้นที่ทำงานร่วมกัน
• โครงสร้าง 5 ชั้น คือ
  • 1. ชั้นเคลือบผิว (ป้องกันหมึก)
  • 2. ชั้นวัสดุพิมพ์ (Face Stock หรือเนื้อสติ๊กเกอร์)
  • 3. ชั้นกาว (Adhesive)
  • 4. ชั้นซิลิโคน (ทำให้ลอกได้)
  • 5. ชั้นกระดาษรองหลัง (Liner หรือแผ่นรองที่ลอกทิ้ง)
• หัวใจของการลอก: เหตุผลที่เราลอกสติ๊กเกอร์ออกจากกระดาษรองหลังได้ ไม่ใช่เพราะกาวไม่ดี แต่เป็นเพราะมีชั้นซิลิโคน (Silicone Coating) ที่ลื่นมากๆ เคลือบอยู่บนกระดาษรองหลัง (Liner) กั้นไม่ให้กาวติดถาวรนั่นเอง

สติ๊กเกอร์ 1 ดวง ที่เราเห็นและใช้งานกันในชีวิตประจำวัน ดูเผินๆ อาจเหมือนมีแค่กระดาษพิมพ์ลายกับกาว แต่ในความเป็นจริงเชิงเทคนิค มันคือวัสดุประกอบ (Laminate) เชิงวิศวกรรม ที่ประกอบด้วยชั้นย่อยๆ อย่างน้อย 5 ชั้น ซึ่งแต่ละชั้นถูกออกแบบมาให้ทำงานประสานกัน

บทความนี้จะชำแหละโครงสร้างเชิงเทคนิคของสติ๊กเกอร์ ว่าแต่ละชั้นคืออะไร และทำหน้าที่อะไร โดยจะยังไม่ลงลึกถึงวิธีการเลือกใช้ เช่น ควรเลือก Liner แบบไหน หรือ กาวชนิดใดสำหรับงานประเภทใด แต่จะให้คุณเข้าใจพื้นฐานสำคัญว่าสติ๊กเกอร์ที่ดูเรียบง่ายนั้นซับซ้อนแค่ไหน

สารบัญ

องค์ประกอบ 5 ชั้น ของโครงสร้างสติ๊กเกอร์

มาเจาะลึกหน้าที่ของแต่ละชั้น จากบนสุด (ส่วนที่พิมพ์) ไปยังล่างสุด (ส่วนที่ลอกทิ้ง)

1. ชั้นเคลือบผิว (Top Coat / Overlaminate)

• คืออะไร: ชั้นเคลือบใสที่อยู่บนสุดของ Face Stock (ชั้นที่ 2) ชั้นนี้อาจบางระดับไมครอนจนมองไม่เห็นด้วยตาเปล่า (หากเป็น Chemical Coating ที่มากับวัสดุ) หรืออาจเป็นชั้นฟิล์มลามิเนต (เช่น PP, PET ใส) ที่ถูกเคลือบทับอีกชั้นหลังการพิมพ์
• ทำหน้าที่อะไร
  • ป้องกัน (Protection): เป็นเกราะป้องกันชั้นหมึกพิมพ์และเนื้อสติ๊กเกอร์ (Face Stock) จากปัจจัยภายนอก เช่น การขูดขีด, การเสียดสี, ความชื้น, แสง UV, และสารเคมี (เช่น น้ำมัน, แอลกอฮอล์)
  • ช่วยการพิมพ์ (Printability): นี่คือหน้าที่ที่สำคัญมาก วัสดุกลุ่มฟิล์ม (เช่น PP, PET) มีแรงตึงผิวต่ำ (Low Surface Energy) โดยธรรมชาติ ซึ่งทำให้หมึกพิมพ์ยึดเกาะได้ยาก (หมึกจะหดตัวเป็นเม็ด) ชั้น Top Coat นี้จึงทำหน้าที่เป็น Primer ปรับสภาพพื้นผิวให้หมึกสามารถยึดเกาะได้อย่างสมบูรณ์และคมชัด
  • สร้างพื้นผิว (Texture): ใช้กำหนดลักษณะพื้นผิวชั้นสุดท้ายของงาน เช่น เคลือบเงา (Gloss) เพื่อให้สีดูสดใส หรือ เคลือบด้าน (Matte) เพื่อให้ดูพรีเมียมและลดแสงสะท้อน

2. ชั้นวัสดุพิมพ์ (Face Stock / Facematerial)

• คืออะไร: นี่คือเนื้อสติ๊กเกอร์ หรือ ตัวสติ๊กเกอร์จริงๆ ที่เราเห็นและสัมผัส เป็นวัสดุหลักที่จะถูกพิมพ์ลาย การเลือก Face Stock คือการตัดสินใจหลักที่กำหนดคุณสมบัติของฉลาก
• ทำหน้าที่อะไร: เป็นส่วนที่ใช้แสดงผล (กราฟิก, ข้อมูล, โลโก้) และเป็นส่วนที่จะถูกลอกออกไปแปะบนตัวสินค้า ชั้นอื่นๆ ทั้งหมด (กาว, Liner) ถูกเลือกมาเพื่อสนับสนุน การทำงานของ Face Stock นี้
• วัสดุ: วัสดุที่ใช้ทำ Face Stock มีหลายชนิด เช่น กระดาษ, PP, PET, PVC ซึ่งแต่ละชนิดมีคุณสมบัติ (กันน้ำ, ทนร้อน, ฉีกขาด) ที่แตกต่างกัน (อ่านเพิ่มเติมที่: ประเภทวัสดุสติ๊กเกอร์ม้วน)

3. ชั้นกาว (Adhesive)

• คืออะไร: เนื้อกาว (สารยึดเกาะ) ที่ถูกเคลือบไว้ด้านหลังของ Face Stock (ชั้นที่ 2) โดยมีความหนาและการผสมสูตรที่แตกต่างกันไป
• ทำหน้าที่อะไร: ทำหน้าที่สร้างแรงยึดเกาะ (Tack) เพื่อให้สติ๊กเกอร์ (Face Stock) สามารถติดอยู่บนพื้นผิวของสินค้าได้ โดยคุณสมบัติของกาวมีความซับซ้อน แบ่งได้เป็น
  • Initial Tack (ความเหนียวเริ่มต้น): ความเหนียวทันทีที่สติ๊กเกอร์สัมผัสกับพื้นผิว (กาวบางชนิดอาจรู้สึกไม่เหนียวในตอนแรก)
  • Ultimate Adhesion (การยึดเกาะสมบูรณ์): แรงยึดเกาะสูงสุด กาวส่วนใหญ่ต้องใช้เวลา (เช่น 24-48 ชั่วโมง) ในการทำปฏิกิริยาและยึดเกาะกับพื้นผิวอย่างสมบูรณ์
• ประเภทกาว (เชิงคุณสมบัติ)
  • กาวถาวร (Permanent): ถูกออกแบบมาให้ยึดติดอย่างถาวร เมื่อติดและทิ้งไว้จนยึดเกาะสมบูรณ์แล้ว จะลอกออกได้ยากมาก หรือลอกแล้ว Face Stock จะฉีกขาด หรือทิ้งคราบกาวไว้
  • กาวลอกออกได้ (Removable): ถูกออกแบบมาให้ยึดติดชั่วคราว สามารถลอกออกได้โดยไม่ทิ้งคราบกาวบนพื้นผิว (ภายในระยะเวลาที่กำหนด)
  • กาวติดซ้ำได้ (Repositionable): เป็นกาวชนิดพิเศษที่ออกแบบมาให้มีความเหนียวเริ่มต้น (Initial Tack) ต่ำ เพื่อให้สามารถลอกและขยับตำแหน่งติดใหม่ได้ในช่วงแรก ก่อนที่กาวจะเริ่มยึดเกาะถาวร

4. ชั้นซิลิโคน (Silicone Coating)

• คืออะไร: ชั้นเคลือบที่ลื่นมาก (Release Coating) ซึ่งบางเฉียบระดับไมครอน ถูกเคลือบไว้บน Liner (ชั้นที่ 5)
• ทำหน้าที่อะไร: นี่คือชั้นที่สำคัญที่สุดที่ทำให้สติ๊กเกอร์ลอกออกได้ มันทำหน้าที่เป็นสารกันติด (Release Agent) ป้องกันไม่ให้ชั้นกาว (Adhesive) ที่มีคุณสมบัติยึดเกาะสูง ไปยึดติดถาวรกับ ชั้น Liner
• ข้อมูลเชิงเทคนิค: ระดับความลื่นหรือค่าแรงลอก (Release Level) ของซิลิโคนนี้ จะถูกออกแบบและควบคุมอย่างแม่นยำให้สัมพันธ์กับความเหนียวของชั้นกาว (Adhesive) เพื่อให้มั่นใจว่าเมื่อลอกสติ๊กเกอร์ กาวจะต้องติดไปกับ Face Stock (ด้านบน) ไม่ใช่ติดอยู่กับ Liner (ด้านล่าง)

5. ชั้นกระดาษรองหลัง (Release Liner / Backing)

• คืออะไร: Liner สติ๊กเกอร์ คือ ส่วนล่างสุดของโครงสร้างทั้งหมดหรือส่วนที่เราลอกทิ้งนั่นเอง วัสดุ Liner มีหลายประเภท เช่น
  • Glassine: กระดาษอัดแน่นเนื้อเนียน (มักเป็นสีขาวหรือสีเหลือง)
  • Kraft Paper: กระดาษคราฟท์ (มักหนาและแข็งแรงกว่า)
  • Film Liner (เช่น PET): เป็นฟิล์มพลาสติก (มักเป็นสีใสหรือสีขาว) มีความทนทานสูงมาก
• ทำหน้าที่อะไร
  • เป็นตัวพา (Carrier): นี่คือหน้าที่ที่สำคัญที่สุดในระบบสติ๊กเกอร์ม้วน Liner ต้องมีความต้านทานแรงดึง (Tensile Strength) ที่สูงพอจะพาดวงสติ๊กเกอร์ทั้งหมดผ่านกระบวนการพิมพ์ , ไดคัท และการป้อนเข้าเครื่องติดสติ๊กเกอร์อัตโนมัติ (Applicator) ด้วยความเร็วสูงโดยไม่ฉีกขาด
  • เป็นฐานรองซิลิโคน: ต้องมีพื้นผิวที่เรียบเนียนมาก เพื่อให้การเคลือบซิลิโคน (ชั้นที่ 4) สม่ำเสมอ
  • ปกป้องกาว: รักษาชั้นกาว (Adhesive) ให้สะอาดและคงสภาพความเหนียวไว้ จนกว่าจะถึงเวลาใช้งาน

สรุป

สติ๊กเกอร์ 1 ดวงที่เราใช้งาน แท้จริงแล้วคือเทคโนโลยีวัสดุศาสตร์ 5 ชั้น ที่ทำงานประสานกันอย่างซับซ้อน ซึ่งได้แก่ Top Coat, Face Stock, Adhesive, Silicone และ Liner การเข้าใจหน้าที่ของแต่ละส่วน โดยเฉพาะ Liner และ Silicone จะช่วยให้เราเข้าใจกระบวนการทำงานของสติ๊กเกอร์ได้ลึกซึ้งยิ่งขึ้น

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

• Facebook
• Twitter
• Line