Checklist มาตรฐานฉลาก อย. ข้อมูลที่ต้องมีบนฉลาก

สรุปข้อมูลที่ต้องมีบนฉลากสินค้า ตามมาตรฐานฉลาก อย. และ สคบ. Checklist รายการภาคบังคับสำหรับฉลากอาหารและฉลากเครื่องสำอางที่ถูกต้อง

Key Takeaway

1. สวยอย่างเดียวไม่พอ: การออกแบบฉลากที่สวยงามไม่พอ คุณต้องใส่ข้อมูลที่บังคับตามกฎหมาย (อย./สคบ.) ให้ครบถ้วน มิฉะนั้นอาจถูกปรับหรือสั่งเก็บสินค้า
2. อาหาร vs เครื่องสำอาง (ไม่เหมือนกัน): ข้อกำหนดสำหรับฉลากอาหาร (เช่น เลข อย. 13 หลัก ในกรอบ) และฉลากเครื่องสำอาง (เช่น เลขที่ใบรับจดแจ้ง 10-13 หลัก ไม่ต้องมีกรอบ) ไม่เหมือนกันและใช้สลับกันไม่ได้
3. ข้อมูลหลักที่ต้องมี: โดยทั่วไป (อาจต่างกันตามประเภทสินค้า) คือ ชื่อสินค้า, ส่วนประกอบ (Ingredients), ปริมาณสุทธิ, ผู้ผลิต/ผู้นำเข้า และวันที่ผลิต/หมดอายุ (MFG/EXP)

การออกแบบฉลากสินค้าให้สวยงามเป็นเรื่องสำคัญ แต่สิ่งที่สำคัญกว่าและผิดพลาดไม่ได้ คือ ข้อมูลที่บังคับ (Mandatory Information) ตามที่กฎหมายกำหนด

การพิมพ์ฉลากโดยมีข้อมูลไม่ครบถ้วน อาจทำให้สินค้าล็อตนั้นๆ ถูกตีกลับ ถูกสั่งเก็บ (Recall) หรือถูกปรับ จากหน่วยงานเช่น สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) หรือ สำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค (สคบ.)

บทความนี้คือ Checklist ข้อมูล ที่เจ้าของแบรนด์ต้องเตรียมให้ครบถ้วนก่อนส่งไฟล์ให้โรงพิมพ์ โดยจะแยกตามประเภทสินค้าที่พบบ่อยที่สุดคือ อาหารและเครื่องสำอาง เพื่อให้ถูกต้องตามมาตรฐานฉลาก อย. และหน่วยงานอื่นๆ

ข้อควรระวัง (Disclaimer): กฎหมายและประกาศกระทรวงฯ อาจมีการเปลี่ยนแปลง บทความนี้เป็นเพียงข้อมูลสรุปเบื้องต้น (อัปเดต 2025) เพื่อเป็นแนวทางเท่านั้น เพื่อความถูกต้อง 100% เจ้าของแบรนด์ควรตรวจสอบกับหน่วยงานที่กำกับดูแลโดยตรง (เช่น อย. (fda.moph.go.th) หรือ สคบ. (ocpb.go.th)) อีกครั้งก่อนยืนยันการผลิต

สารบัญ

Checklist ข้อมูลสำหรับฉลากอาหาร (Food Label)

(อ้างอิงตามประกาศกระทรวงสาธารณสุขว่าด้วยเรื่องฉลาก)

• [ ] ชื่ออาหาร (ภาษาไทย และอาจมีภาษาต่างประเทศ)
• [ ] เลขสารบบอาหาร (เลข อย. 13 หลัก) (ต้องแสดงในกรอบเครื่องหมาย อย. ที่ชัดเจน)
• [ ] ชื่อและที่อยู่ (ของผู้ผลิต หรือ ผู้แบ่งบรรจุ หรือ ผู้นำเข้า)
• [ ] ปริมาณสุทธิ (Net Weight/Volume) (ต้องใช้หน่วยเมตริก เช่น “ปริมาตรสุทธิ 250 มล.” หรือ “น้ำหนักสุทธิ 100 กรัม”)
• [ ] ส่วนประกอบที่สำคัญ (Ingredients) (แสดงเป็นร้อยละ โดยเรียงจากมากไปน้อย)
• [ ] ข้อมูลสำหรับผู้แพ้อาหาร (Allergen Information) (เช่น “มีถั่วเหลือง”, “มีผลิตภัณฑ์จากนม” – จำเป็นมากหากมีส่วนผสมตามที่กฎหมายกำหนด)
• [ ] วันที่ผลิต (MFG) และ วันที่หมดอายุ (EXP) (หรือ “ควรบริโภคก่อน”)
• [ ] คำแนะนำในการเก็บรักษา (Storage) (ถ้ามี เช่น “ควรเก็บในที่เย็นและแห้ง”)
• [ ] ข้อมูลโภชนาการ (Nutrition Facts) (กรอบโภชนาการ หรือ “GDA” – หากสินค้าเข้าข่ายที่ต้องแสดง)

Checklist ข้อมูลสำหรับฉลากเครื่องสำอาง (Cosmetic Label)

(อ้างอิงตาม พ.ร.บ. เครื่องสำอาง และประกาศที่เกี่ยวข้อง)

• [ ] ชื่อการค้า (Brand Name) และ ชื่อเครื่องสำอาง (Product Name)
• [ ] ประเภทหรือชนิดของผลิตภัณฑ์ (เช่น “ครีมบำรุงผิวหน้า”, “ลิปสติก”, “แชมพูสระผม”)
• [ ] ส่วนประกอบทั้งหมด (Full Ingredients List) (เรียงจากมากไปน้อยตามมาตรฐานสากล)
• [ ] วิธีใช้ (How to Use) (ต้องชัดเจน)
• [ ] ชื่อและที่อยู่ (ของผู้ผลิต หรือ ผู้นำเข้า – ต้องระบุประเทศที่ผลิตด้วย)
• [ ] ปริมาณสุทธิ (Net Content)
• [ ] เลขที่ใบรับจดแจ้ง (10-x-xxxxxxx หรือ 13-x-xxxxxxx) (ไม่ต้องใส่กรอบ อย.)
• [ ] ครั้งที่ผลิต (Batch Number)
• [ ] วัน/เดือน/ปี ที่ผลิต (MFG)
• [ ] วัน/เดือน/ปี ที่หมดอายุ (EXP) (จำเป็นต้องระบุ หากเครื่องสำอางมีอายุน้อยกว่า 30 เดือน (2.5 ปี))
• [ ] คำเตือน (Warnings) (ถ้ามีตามที่กฎหมายกำหนดสำหรับสารบางชนิด)

ข้อกำหนดทั่วไป (สคบ.) สำหรับสินค้าควบคุมฉลาก

นอกเหนือจากผลิตภัณฑ์ที่อยู่ภายใต้การกำกับดูแลโดยตรงของ อย. (อาหาร, ยา, เครื่องสำอาง) แล้ว ยังมีสินค้าอุปโภคบริโภคทั่วไปอีกกลุ่มใหญ่ที่อยู่ภายใต้การกำกับของ สคบ. (สำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค)

สคบ. จะกำหนดให้สินค้าบางประเภทเป็นสินค้าที่ควบคุมฉลาก ซึ่งหมายความว่าผู้ผลิตหรือผู้นำเข้าจำเป็นต้องแสดงข้อมูลที่สำคัญและเป็นจริงบนฉลาก เพื่อให้ผู้บริโภคมีข้อมูลเพียงพอประกอบการตัดสินใจ และป้องกันการเข้าใจผิดในสาระสำคัญของสินค้า

สินค้าควบคุมฉลาก คืออะไร?

กลุ่มสินค้านี้กว้างมาก และมักเป็นของใช้ในชีวิตประจำวัน เช่น เครื่องใช้ไฟฟ้า, ของใช้ในบ้าน, ภาชนะพลาสติก, เฟอร์นิเจอร์, ของเล่น หรือเสื้อผ้าสำเร็จรูป

ข้อมูลหลักที่ สคบ. มักกำหนดให้มี

แม้ว่าข้อกำหนดจะแตกต่างกันไปในแต่ละประกาศ แต่โดยหลักการทั่วไป ฉลากของสินค้าควบคุมฉลากต้องมีข้อมูลเป็นภาษาไทยที่ชัดเจน อย่างน้อยดังนี้

• ชื่อประเภทหรือชนิดของสินค้า: เพื่อบอกว่าสินค้านั้นคืออะไร (เช่น พัดลมตั้งโต๊ะ , ภาชนะพลาสติกสำหรับบรรจุอาหาร)
• ชื่อและที่อยู่ของผู้ผลิตหรือผู้นำเข้า: เพื่อให้สามารถติดต่อผู้รับผิดชอบได้ (กรณีผลิตในประเทศ) หรือชื่อผู้นำเข้าและประเทศที่ผลิต (กรณีนำเข้า)
• ขนาด, มิติ, ปริมาณ, หรือน้ำหนัก: เพื่อระบุปริมาณของสินค้า
• วิธีใช้ (How to Use): เพื่อให้ผู้บริโภคใช้งานได้อย่างถูกต้องและปลอดภัย
• ข้อแนะนำในการใช้ หรือ คำเตือน (Warnings): เพื่อป้องกันอันตรายที่อาจเกิดขึ้นจากการใช้งาน (เช่น ห้ามใช้กับเตาไมโครเวฟ , ควรติดตั้งโดยช่างผู้ชำนาญ)
• วัน/เดือน/ปี ที่ผลิต (MFG): เพื่อให้ทราบอายุของผลิตภัณฑ์
• ราคา: ระบุราคาจำหน่ายเป็นสกุลเงินบาท

สรุป

การเตรียมข้อมูลมาตรฐานฉลาก อย. และหน่วยงานอื่นๆให้ครบถ้วนก่อนส่งไฟล์ให้โรงพิมพ์ คือหน้าที่และความรับผิดชอบที่สำคัญที่สุดของเจ้าของแบรนด์ การตรวจสอบให้ถูกต้องตั้งแต่แรก จะช่วยป้องกันปัญหาทางกฎหมายและค่าใช้จ่ายในการพิมพ์งานใหม่ทั้งหมด

Frequently Asked Questions (FAQ)

• Facebook
• Twitter
• Line